برای دعا و نیایش کارکردهایی است. به مهم ترین آنها در این جا اشاره می شود:
1. نشانه عبودیت: زیرا کسی که دعا می کند نشان می دهد که اهل عبودیت است؛ خداوند می فرماید: وَقَالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ؛ و پروردگارتان فرمود: «مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم. در حقیقت، کسانى که از پرستش من کبر مى‏ورزند به زودى خوار در دوزخ درمى‏آیند.»
2. نشانه عدم استکبار: هم چنین از آیه به دست می آید که شخص با این کارش می خواهد بگوید نه تنها کبری ندارد بلکه در مقام عمل نیز اهل استکبار نیست.
3. نشانه پذیرش هویت فقری: دعا نشان می دهد که شخص به فقر هویتی و وجودی و ذاتی خویش اقرار دارد و همه چیز را از خدای غنی حمید می خواهد تا او را بی نیاز کند.(فاطر، آیه 15)
براساس آموزه های قرآنی و از جمله همین آیه دعای مومن مخلص و غیر مستکبر مستجاب می شود(اعراف، آیه 29؛ یونس، آیه 22 و آیات دیگر) و تنها کافر است که به سبب آن که تیری در گمراهی می اندازد در گمراهی می رود و گم می شود.(رعد، آیه 4؛ غافر، ایه 50)
پس دعا برای نیایشگر مومن و مخلص فوایدی دارد؛ زیرا خداوند دعایش را اجابت می کند و دعایش مستجاب است؛ اما ممکن است گفته شود، چطوری مستجاب بوده ولی اثر آن را نمی بینیم. اولا باید گفت: بهترین دعا آن است که از خدا خیر و حسنه و صلاح خودمان را بخواهیم نه چیزی خاص که به ظاهر نعمت است ؛ زیرا ممکن است مصلحت ما نباشد و اگر خواستیم باید توجه داشته باشیم که در این صورت اجابت می شود ولی دعای مستجاب چند نوع است:
1. اگر مصلحت و خیر ما نبود، به جای آن ، گناه و بدی از ما بخشیده می شود؛
2. اگر مصلحت نبود، خیر و حسنه ای به ما داده می شود؛
3. اگر مصلحت نبود، در آخرت به او داده می شود.
از همین روست که در روایات آمده وقتی دعا کردید دست خویش را به صورت بمالید که این دست همیشه پر بر می گردد و هرگز خالی نیست؛ یعنی به نحو قضیه «سالبه کلیه» هیچ صاحب دعایی نیست که با دست خالی برگردد؛ چون اگر همان خواسته ما مصلحت بود همان را دادند ؛ و اگر آن مصلحت نبود، سیئه‌ای از سیئات انسان را بخشیدند و اگر سیئه‌ای نیز نداشتیم، حسنه‌ای بر حسنات ما افزوده شده است؛ یا آن که برای آخرت ما ذخیره شده است.( الاصول من الکافی، الشیخ الکلینی، ج2، ص 490 و 491، ط اسلامی)